Co to jest ekologia? Jak mądrze być „eko”?

Ekologia to nauka o związkach zachodzących między organizmami żywymi, w tym ludźmi, a ich środowiskiem fizycznym. Stara się zrozumieć istotne powiązania występujące w relacjach pomiędzy roślinami i zwierzętami a otaczającym je światem. Ekologia dostarcza również informacji o korzyściach płynących z ekosystemów oraz o tym, jak możemy wykorzystać zasoby Ziemi w sposób, który pozostawi środowisko naturalne w dobrej kondycji, niezbędnej dla funkcjonowania przyszłych pokoleń.

Obecnie wyróżnia się kilka głównych działów ekologii:

• ekologię ewolucyjną, która koncentruje się na badaniu procesów ekologicznych i ewolucyjnych,

• ekologię behawioralną, ukierunkowaną na analizę zachowań poszczególnych gatunków,

• ekologię populacyjną, która bada zmiany w liczbie populacji w kontekście zachodzących zmian w środowisku,

• autekologię, skoncentrowaną na badaniu korelacji pomiędzy środowiskiem naturalnym, a zwierzętami i roślinami,

• synekologię, analizującą zależności występujące pomiędzy poszczególnymi grupami organizmów.

Jednym z podstawowych zadań ekologii jest zrozumienie rozmieszczenia i liczebności istot żywych w środowisku fizycznym oraz odkrywanie wzorców. Na przykład w naszym bliskim otoczeniu prawdopodobnie spotkać możemy zupełnie inny zestaw roślin, zwierząt i grzybów niż po przeciwnej stronie globu. Te wzorce w przyrodzie są napędzane przez interakcje między organizmami, jak również między organizmami, a ich fizycznym środowiskiem. 

Oprócz badania funkcjonowania ekosystemów ekolodzy analizują, co się dzieje, gdy nie funkcjonują one normalnie. Zmiany w ekosystemach mogą wynikać z wielu różnych czynników, w tym chorób organizmów żyjących na danym obszarze, wzrostu temperatury i wzmożonej działalności człowieka. Zrozumienie tych zmian może pomóc ekologom przewidywać przyszłe wyzwania ekologiczne oraz informować innych naukowców i decydentów o wyzwaniach stojących przed ich lokalnymi ekosystemami. Trzeba przy tym mieć świadomość, że działalność człowieka odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu ekosystemów na całym świecie. Zanieczyszczenia emitowane z paliw kopalnych lub fabryk mogą skazić żywność, wodę i powietrze, potencjalnie zmieniając całą sieć pokarmową. Podobnie wprowadzenie nowego gatunku z innej części świata do nieznanego środowiska może mieć niezamierzony i negatywny wpływ na lokalne formy życia.

To jednak nie koniec zagadnień, których ekologia dotyczy. Szczególnie w ostatnich latach na znaczeniu nabrał temat zmian klimatycznych i konieczności ochrony przyrody. W świadomości społecznej rośnie znaczenie pojęcia ekologia, także życia „eko”. To z kolei przejawia się w:

• segregacji odpadów,

• świadomym wybieraniu produktów codziennego użytku (artykułów spożywczych, kosmetyków czy sprzętu AGD RTV),

• zastępowaniu plastików materiałami biodegradowalnymi,

• korzystaniu z odnawialnych źródeł energii do ogrzewania domów,

• zasilania urządzeń domowych, gospodarczych czy biurowych prądem z fotowoltaiki,

• oszczędzaniu wody - zarówno w domu, jak i w ogrodzie (możliwość wykorzystania deszczówki),

• wymianie żarówek w domu na energooszczędne,

• recyklingowi produktów, zamiast ich wyrzucaniu.

Ekologia wzbogaca nasz świat i ma kluczowe znaczenie dla życia ludzi i zwierząt. Dostarcza nowej wiedzy na temat współzależności między przedstawicielami gatunku homo sapiens a naturą, która jest niezbędna do produkcji żywności, utrzymania czystego powietrza i wody oraz zachowania równowagi w zmieniającym się klimacie. Ekologia tworzy też solidną podstawę ochrony przyrody – w tym różnego rodzaju siedlisk czy gatunków zagrożonych wyginięciem.

Dzięki ekologii możemy badać na bieżąco stan środowiska naturalnego i podejmować w porę działania ukierunkowane na zachowanie go w dobrym stanie. W ten sposób występujące obecnie zmiany klimatyczne mogą być w porę zahamowane i uratować wiele istnień.

Ekolodzy badają wzajemne relacje między organizmami a ich środowiskiem. Na przykład mogą badać, w jaki sposób stworzenia w lasach, na pustyniach, na terenach podmokłych lub w innych ekosystemach oddziałują ze sobą, a także z ich środowiskiem. Niektórzy mogą badać, jaki wpływ na rozwój ludzi i zwierząt ma zanieczyszczenie środowiska – wody, powietrza i gleby. Inni z kolei mogą prowadzić działania edukacyjne na rzecz ochrony środowiska czy zagrożonych wyginięciem gatunków.

Termin „ekolog”, w przeciwieństwie do „lekarza” czy „biologa”, w języku potocznym i medialnym zatracił nieco swoje pierwotne znaczenie jako kategorii zawodowej, stając się dodatkowo pojęciem służącym do określania postawy ideowej. Coraz częściej spotkać możemy różnego akcje proekologiczne, ukierunkowane na zwiększanie świadomości społecznej.

W zależności od specjalizacji, do zadań ekologa należy:

• gromadzenie i analizowanie danych w celu określenia warunków środowiskowych i potrzeb rekultywacyjnych,

• opracowywanie i przekazywanie właścicielom gruntów zaleceń mających na celu utrzymanie lub odtworzenie warunków środowiskowych,

• planowanie projektów rekultywacji środowiska z wykorzystaniem biologicznych baz danych, strategii środowiskowych i oprogramowania do planowania,

• przekazywanie wyników badań środowiskowych lub propozycji rekultywacji środowiska innym specjalistom w dziedzinie odnowy przyrody;

• przeprowadzanie ocen terenu w celu certyfikacji siedliska lub też stwierdzenia szkód środowiskowych lub potrzeb w zakresie rekultywacji,

• opracowywanie harmonogramów i budżetów projektów z zakresu rekultywacji środowiska,

• tworzenie planów zarządzania siedliskami lub ich odtwarzania, takich jak przywracanie rodzimych drzew i zwalczanie chwastów, 

• nadzorowanie i udzielanie wskazówek technicznych, prowadzenie szkoleń lub udzielanie pomocy osobom pracującym w terenie w celu odtworzenia środowiska naturalnego,

• ubieganie się o pozwolenia wymagane do realizacji projektów rekultywacji środowiska,

• tworzenie wykresów w celu przekazania planów rekultywacji środowiska przy użyciu systemów informacji geograficznej (GIS), projektowania wspomaganego komputerowo (CAD) lub innego oprogramowania do mapowania lub tworzenia wykresów.

Główną zaletą odnawialnych źródeł energii jest to, że są one niewyczerpywalne. Mowa tu o energii wiatrowej, słonecznej, energii geotermalnej czy hydroenergii, czyli energii wodnej. Każda z nich ma znacznie mniej negatywny wpływ na środowisko niż ich poprzednicy ‒ węgiel, energia jądrowa i ropa naftowa. Choć ich oddziaływanie na przyrodę różni się znacznie w zależności od rodzaju źródła zasilania czy położenia geograficznego, to jednak wszystkie z nich są znacznie korzystniejsze w stosunku do tego, z czego obecnie korzysta większość świata.

Wiatr jest zasobem niewyczerpywalnym, jednym z najczystszych, najbardziej zrównoważonych sposobów wytwarzania energii elektrycznej. Elektrownie wiatrowe produkują energię elektryczną za pomocą gigantycznych turbin, nie wytwarzając przy tym żadnych toksycznych produktów ubocznych i nie emitując do atmosfery szkodliwych gazów.

Energia geotermalna wykorzystuje moc ziemi do generowania energii. Nowoczesne elektrownie geotermalne są zwykle budowane w pobliżu geologicznych „gorących punktów”, w których stopiona skała przepływa blisko skorupy ziemskiej. Ciepło z tych miejsc wytwarza gorącą wodę, która zamienia się w parę i jest wykorzystywana do wytwarzania elektryczności. Podobnie jak w przypadku energii wiatrowej, nie ma tu mowy o uwalnianiu szkodliwych gazów czy produkcji odpadów.

Woda jest żywiołem o niezwykłej mocy. Jak donoszą badania, energia wodna pokrywa blisko 17% światowego zapotrzebowania na energię elektryczną. Szczególną popularnością hydroelektrownie cieszą się w Indiach, USA i w Chinach. W Europie w produkcji czystej energii z wody przodują natomiast kraje skandynawskie.

Rosnący udział tego typu energetyki sprawia, że ilość węgla czy innych tradycyjnych źródeł energii maleje, pozytywnie wpływając na redukcję emisji CO². Dodatkowo, budowa zapór czy regulacja biegów rzek niejednokrotnie pozytywnie wpływa na bilans hydrologiczny danego obszaru, co niesie za sobą wartości ekologiczne.

Słońce jest wszechobecnym źródłem ciepła, światła i życiodajnej energii. Biorąc pod uwagę fakt, że istnieje od samego początku naszego wszechświata, można śmiało stwierdzić, że również jest niewyczerpane. Energia słoneczna jest obecnie tak powszechna, że ​​wiele osób wykorzystuje ją nawet we własnych domach.

Szczególnie ważną rolę energia słoneczna odgrywa w fotowoltaice. Padające na panele PV promienie słońca sprawiają, że wytwarzana jest zupełnie darmowa i ekologiczna energia elektryczna. Korzystają z niej chętnie zarówno osoby indywidualne, rolnicy, jak i przedsiębiorcy. Szacuje się, że udział tej formy produkcji elektryczności będzie stale wzrastał. Przemawiają za tym nie tylko względy finansowe – niższe rachunki za prąd, uniezależnienie się od podwyżek cen energii, czy inwestycyjne – okres zwrotu z inwestycji w fotowoltaikę wynosi średnio od 6 do 10 lat, ale również ekologiczne. Fotowoltaika wykorzystuje do produkcji prądu tylko promieniowanie słoneczne, przez co nie wpływa negatywnie na jakość powietrza czy wód. Ważne jest również to, że moduły PV niemal w 99% mogą być poddane recyklingowi. Redukuje to znacznie ilość odpadów, co ma bardzo duże znaczenie dla środowiska naturalnego.

Energia słoneczna wykorzystywana jest też przez kolektory solarne, które z kolej podgrzewają wodę użytkową, bez konieczności korzystania z energii udostępnianej przez zakłady energetyczne. Podobnie jak fotowoltaika, także i solary działają bez emisji szkodliwych gazów, tym samym redukując negatywne skutki globalnego ocieplenia.

Architektura odgrywa dziś istotną rolę w kwestii globalnego ocieplenia. Dlatego też zaczęto popierać koncepcję architektury ekologicznej i projektowania zielonych budynków. Promuje ona projektowanie rozwiązujące problemy środowiskowe, gdzie budynek i natura są w harmonii dzięki zastosowaniu rozwiązań naukowych i technicznych.

Wśród kluczowych założeń zielonej architektury znajdują się:

• Oszczędzanie energii – budynki powinny być tak skonstruowane, aby minimalizować zapotrzebowanie na paliwa kopalne do ich zasilania;

• Zgodność klimatyczna – podczas prac projektowych należy zwracać uwagę na lokalne warunki klimatyczne i tak dostosowywać parametry budynków, by wykorzystywały naturalne źródła energii;

• Minimalizacja zużycia nowych zasobów – budynki powinny być projektowane tak, aby minimalizować zużycie nowych zasobów, a po zakończeniu okresu ich użytkowania powinny nadawać się one do recyklingu i ponownego użycia;

• Szacunek dla użytkowników – zielona architektura docenia ważność wszystkich ludzi z nią związanych;

• Szacunek dla miejsca – budynki powinny „lekko dotykać ziemi’;

• Holizm – wszystkie „zielone” zasady powinny znaleźć odzwierciedlenie w holistycznym podejściu do aranżowania środowiska architektonicznego.

Masz pytania? Potrzebujesz więcej informacji? Skontaktuj się z nami