Jak rozliczyć: Licznik dwukierunkowy, net-metering

Kwestię rozliczania energii z fotowoltaiki warto poprzedzić zdefiniowaniem pojęcia tzw. prosumenta. Prosument to osoba, która jest jednocześnie producentem energii elektrycznej, jak i jej konsumentem. Poza osobami fizycznymi, do grona prosumentów mogą należeć również przedsiębiorstwa, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, jednostki samorządu terytorialnego oraz kościoły i związki wyznaniowe. 

Prosumentami w odniesieniu do instalacji fotowoltaicznych, które wytwarzają prąd, są ich właściciele, którzy zużywają go na własne potrzeby. Inwestor staje się prosumentem w chwili przyłączenia mikroinstalacji do sieci. Mikroinstalacje, których właścicielami są prosumenci, to systemy fotowoltaiczne o mocy do 50 kWp. 

Opisani przed chwilą prosumenci podlegają wspomnianemu we wstępie rozliczeniu prosumenckiemu. Polega ono na oddawaniu do sieci wyprodukowanej energii, która nie została zużyta przez właściciela instalacji PV. W zamian za to może on odebrać prąd, gdy zajdzie taka potrzeba. Zwykle zimą, gdy zapotrzebowanie energetyczne budynku jest zwiększone, a panele fotowoltaiczne produkują mniej prądu z uwagi na ograniczone nasłonecznienie. Zasady rozliczenia prosumenckiego różnią się w przypadku osób fizycznych i firm. 

Zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii osoby fizyczne mogą bez dodatkowych kosztów odebrać 80% oddanej energii przy instalacji o mocy do 10 kW. Dla instalacji o mocy powyżej 10 kW limit ten wynosi 70% energii. Tak zaprojektowany system opustów nazywany jest net-meteringiem, rozumianym jako bezgotówkowe rozliczanie energii elektrycznej. Należy dodać, że okres rozliczeniowy w fotowoltaice wynosi rok.

W praktyce każda kilowatogodzina (kWh) prądu, jaka zostanie wyprodukowana przez instalację PV, zużywana jest najpierw na bieżące potrzeby danego gospodarstwa. W sytuacji, kiedy ilość wytworzonego prądu jest większa od zapotrzebowania budynku, energię magazynuje się w zakładzie energetycznym. Przekazanie to odbywa się w pełni automatycznie, a sam zakład zobowiązany jest do przyjęcia energii prosumenta.

Rozliczenie fotowoltaiki i wyprodukowanej przez nią energii odbywa się w na podstawie wskazań licznika dwukierunkowego, do tematu którego wrócimy w dalszej części artykułu. 

Na nieco innych zasadach przebiega współpraca przedsiębiorców z zakładem energetycznym. W przypadku firm prąd wyprodukowany przez instalację PV nie jest magazynowany w sieci, jak to ma miejsce przy osobach fizycznych, a sprzedawany. W ten sposób firma otrzymuje określoną kwotę za każdą kilowatogodzinę, jaka została wprowadzona do sieci. Cena sprzedaży prądu to zaledwie 40% ceny jego kupna.

W kwestii rozliczania nadwyżek bardziej korzystna okazuje się być fotowoltaika dla gospodarstw domowych. Firmy, które zdecydują się na inwestycję w fotowoltaikę, powinny zwrócić szczególną uwagę na dopasowanie jej mocy w sposób zapewniający maksymalne pokrycie zapotrzebowania energetycznego. To z kolei pozwoli im uniknąć odprowadzania dużych ilości energii do sieci i rozliczania jej po niekorzystnej dla siebie stawce.

Wróćmy do tematu licznika dwukierunkowego, który musi zastąpić tradycyjny licznik w domu właściciela instalacji fotowoltaicznej. Sam jej montaż nie oznacza bowiem jeszcze możliwości produkowania darmowego prądu. W terminie do 30 dni, licząc od otrzymania zgłoszenia na dokonanie bezpłatnej wymiany licznika na właściwy, dostawca energii musi dokonać tej wymiany. Jest ona konieczna, ponieważ wyłącznie licznik dwukierunkowy poprawnie wylicza zużycie energii  i ilość energii oddanej do sieci. Warto wiedzieć, że znaczna część firm zajmujących się montażem instalacji PV dokonuje zgłoszenia w imieniu klienta, ściągając z niego ten obowiązek formalny. Zgłoszenie do operatora sieci składa się na specjalnym formularzu.

Jak działa licznik dwukierunkowy? Zasada jego działania nie jest skomplikowana. W przypadku, kiedy instalacja fotowoltaiczna wyprodukuje więcej prądu niż wynosi zużycie gospodarstwa w danym cyklu, powstały nadmiar zostanie przekazany do sieci publicznej - licznik energii do fotowoltaiki wskazuje dokładną liczbę przesłanych kWh. Właściciel, choć nie płaci za prąd, musi uiścić opłatę związana z obsługą sieci. Wyprodukowaną i oddaną energię odbierze w przyszłości na opisanych wcześniej zasadach.

W przypadku, gdy instalacja fotowoltaiczna nie zdoła wyprodukować wystarczającej ilości prąd, jej właściciel będzie musiał zapłacić dostawcy. Dokładne zużycie prądu zarejestruje licznik dwukierunkowy, przez co rozliczenie fotowoltaiki jest sostunkowo bezporblemowe.

Prosument, który ma prawo do odbioru zmagazynowanej w sieci energii, ma na to 365 dni. Po tym czasie nadwyżka przepada. Okres ten jest związany z cyklem pracy instalacji fotowoltaicznych. W okresie wiosenno-letnim, gdy produkcja przekracza zapotrzebowanie energetyczne, energia jest magazynowana. Wykorzystuje się ją natomiast jesienią i zimą, gdy dni są mniej słoneczne i krótsze, produkcja prądu ograniczona, a potrzeby energetyczne budynków wyższe.

Proces odbioru oddanych nadwyżek energii elektrycznej nie wymaga od prosumenta podjęcia żadnej akcji. Jego instalacja fotowoltaiczna jest połączona z systemem zakładu energetycznego, który na bieżąco monitoruje stan poboru i oddawania energii.

Rozliczanie energii z instalacji fotowoltaicznej nie jest trudne, choć wymaga dopełnienia pewnych formalności. Kluczowymi z nich są zgłoszenie instalacji fotowoltaicznej do zakładu energetycznego i podpisanie aneksu do umowy z dostawcą energii. Okres rozliczeniowy z fotowoltaiki zależny jest od indywidualnych ustaleń inwestora z zakładem energetycznym.

Instalacja fotowoltaiczna właściwie dopasowana do zapotrzebowania energetycznego danego budynku, to skuteczny sposób na obniżenie rachunków za prąd - nawet do 15-20%  ich wysokości przed montażem.

Nowelizacja prawa energetycznego i ustawy o odnawialnych źródłach energii przewiduje zmiany w systemie rozliczeń prosumenckich. Kluczowym, niekorzystnym dla właścicieli instalacji fotowoltaicznych krokiem, będzie zlikwidowanie systemu net-meteringu. Nowe regulacje mają zakończyć obowiązujący dziś system opustów - zmiana obejmie instalacje PV, które powstaną po 1 stycznia 2022 r., w dniu wejścia w życie nowych przepisów. Od tego czasu nowi prosumenci będą mogli bezterminowo sprzedawać nadwyżki wyprodukowanej energii. Zakup brakującej energii będzie odbywał się według stawek wyższych niż te obowiązujące przy sprzedaży. 

Z uwagi na planowane zmiany z inwestycją w instalację fotowoltaiczną nie ma co zwlekać. 

Prosumenci, którzy do końca roku zamontują instalację PV i - co kluczowe - po raz pierwszy uruchomią ją do 31 grudnia 2021. r, zachowają prawo do rozliczeń na obecnych zasadach na okres kolejnych 15 lat.

Masz pytania? Potrzebujesz więcej informacji? Skontaktuj się z nami