Samodzielny montaż paneli fotowoltaicznych

Jak wynika z raportu „Rynek fotowoltaiki w Polsce” opracowanego przez Instytut Energetyki Odnawialnej we współpracy z Corab, PCWO Energy, Strefa Energii oraz Bruk-Bet Fotowoltaika, Eaton, Edison Energia i Unimot (Avia Solar), z końcem 2020 roku w Polsce działało 3936 MW instalacji fotowoltaicznych. Oznacza to wzrost aż o 2 463 MW, czyli o 200% szacując potencjał tego sektora OZE rok do roku. 

Co ciekawe, zdaniem Solar Power Europe Polska w 2020 roku znalazła się na 4. miejscu w Unii Europejskiej pod względem przyrostu mocy zainstalowanej PV. Z szacunków i prognoz IEO  wynika także, że nasz kraj utrzyma dotychczasowe wysokie tempo przyrostu mocy wygenerowanej z instalacji PV również i w 2021 roku, co pozwala mieć nadzieję na zachowanie pozycji zaraz za podium w unijnych rankingach. Ściślej mówiąc, Instytut Energetyki Odnawialnej przewiduje, że na koniec 2021 roku moc zainstalowana w instalacjach fotowoltaicznych w Polsce może nawet przekroczyć 6 GW, a łączne obroty w sektorze fotowoltaiki mogą przekroczyć 9 mld zł.

Dane te jasno pokazują, jak dużym zainteresowaniem cieszą się inwestycje w fotowoltaikę. Jeśli połączymy te informacje z możliwymi do pozyskania dotacjami, w tym programem Mój Prąd 3.0, jasnym staje się, że to właśnie teraz jest najlepszy czas na montaż instalacji PV. Spodziewać możemy się także dalszych prorządowych działań. Jak powiedział Ireneusz Zyska, pełnomocnik Rządu ds. Odnawialnych Źródeł Energii, podczas konferencji z okazji publikacji wspomnianego raportu: „Jak pokazują prognozy jest wielka szansa, aby prognoza IEO mocy zainstalowanej w fotowoltaice w 2025 roku na poziomie 15 GW się ziściła. Za kilka lat możemy być liderem europejskim pod względem przyrostu nowych mocy fotowoltaicznych. Jako Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowujemy cały szereg rozwiązań legislacyjnych, a to wszystko po to, aby zapewnić stabilny, długofalowy rozwój branży. Jako Pełnomocnik rządu ds. OZE deklaruje moje dalsze wsparcie dla rozwoju tej gałęzi OZE w Polsce”.

Każdy, kto jest zainteresowany montażem fotowoltaiki, powinien przede wszystkim dokonać kalkulacji potrzebnej mocy instalacji. Optymalny scenariusz inwestycyjny zakłada, że ilość energii elektrycznej wytworzona w mikroinstalacji w ciągu roku powinna zaspokajać bieżące potrzeby gospodarstwa domowego. Tylko niewielkie nadwyżki powinny być magazynowane lub przesyłane do zakładu energetycznego. 

W celu oszacowania mocy instalacji PV i zapotrzebowania na prąd należy dokonać szczegółowej analizy dotychczasowych rachunków za energię elektryczną. Dowiemy się z nich, ile średnio rocznie prądu zużywamy, co ułatwi nam dobór mocy instalacji fotowoltaicznej.

Warto przy tym wiedzieć, że na terenie Polski z każdego 1,25 kWp mocy, fotowoltaika jest w stanie wyprodukować rocznie średnio 1000 kWh energii elektrycznej. Wynika z tego, że instalacja fotowoltaiczna o mocy 1 kWp powinna nam dostarczyć rocznie około 900-980 kWh energii elektrycznej. Jeśli więc z przeprowadzonej analizy dotychczasowych zobowiązań wobec zakładu energetycznego wynika, że zużywamy średnio około 3000 kWh rocznie, to możemy przyjąć, że instalacja fotowoltaiczna o mocy 3 -3,5 kW powinna zaspokoić nasze potrzeby na prąd. 

W szacowaniu mocy instalacji PV należy także założyć dłuższy horyzont czasowy. Jeśli przykładowo planujemy zakup auta z napędem elektrycznym czy też montaż klimatyzacji, powinniśmy ująć te dane w kalkulacjach. Nie można zapomnieć również o fakcie, że moc paneli fotowoltaicznych spada wraz z biegiem czasu. Wybierając więc poszczególne elementy instalacji, a w szczególności moduły PV i falownik, należy poddać analizie dane techniczne oraz okres gwarancji udzielanej przez producenta. Dzięki temu zyskamy pewność, że zamontowane w instalacji komponenty będą nam służyć bezawaryjnie przez wiele lat, co przełoży się na ilość wyprodukowanej energii oraz zmniejszy okres zwrotu z poniesionej inwestycji.

Choć w internecie nie brakuje poradników i wideo tutoriali na temat „fotowoltaika DIY”, „jak zamontować panele fotowoltaiczne” czy też „jak podłączyć panele fotowoltaiczne”, to jednak musimy mieć świadomość, że zestaw fotowoltaiczny do samodzielnego montażu wymaga nie tylko wiedzy, ale przede wszystkim doświadczenia i stosownych uprawnień. 

Źle zamontowana instalacja fotowoltaiczna nie tylko nie będzie spełniać swoich podstawowych funkcji, ale co gorsze, może stać się zagrożeniem dla bezpieczeństwa budynku. Wykonując montaż fotowoltaiki trzeba podjąć szereg ważnych decyzji. Dotyczą one przede wszystkim wyboru poszczególnych elementów instalacji, miejsca montażu, położenia względem stron świata czy też odpowiedniego kąta nachylenia. Bez umiejętności technicznych i wiedzy na temat pracy instalacji fotowoltaicznych lepiej zlecić to zadanie specjalistomstosującym m.in. odpowiednie systemy montażowe paneli fotowoltaicznych. 

Chociaż koszt wykonania usługi podwyższy wydatki na fotowoltaikę średnio o 20% - 30%, to jednak zyskamy pewność, że cały system pracować będzie bez przestojów przez wiele lat. Poniesione więc początkowo nieco wyższe koszty, zostaną zbilansowane większą ilością wytworzonej energii, co z kolei przełoży się na niższe rachunki za prąd i skróci okres zwrotu z inwestycji.

Jeśli jednak mimo wszystko chcemy wykonać instalację fotowoltaiczną samodzielnie, musimy przede wszystkim posiadać wiedzę na temat tego, jak zamontować i podłączyć panele fotowoltaiczne, jaki rodzaj konstrukcji wspornych wybrać i jaki typ okablowania będzie najlepszy. Tu nic nie może być dziełem przypadku czy niedbałej kalkukacji!

Na rynku spotkać można wiele zestawów fotowoltaicznych do samodzielnego montażu. Zwykle składają się one z paneli PV o określonej mocy oraz falownika. Rozwiązania te sprawdzą się przede wszystkim tam, gdzie fotowoltaika nie wymaga przygotowywania specjalnych planów czy zastosowania zaawansowanych rozwiązań technologicznych. Zwykle zestawy fotowoltaiczne do samodzielnego montażu nadają się najlepiej do wykorzystania na budynkach gospodarczych, w domkach letniskowych czy garażach. Podążając ściśle według informacji przedstawionych na instrukcji dołączonej do zestawu, samodzielny montaż instalacji PV jest możliwy, o ile posiadamy wiedzę na temat działania instalacji elektrycznych oraz odpowiedni zasób umiejętności technicznych.

Kompletna instalacja fotowoltaiczna składa się z kilku elementów. Kluczowe wśród nich są:

• moduły PV,

• falownik lub mikroinwertery,

• konstrukcje wsporne,

• okablowanie.

Opcjonalnie instalacje PV wyposażyć można także w akumulatory do fotowoltaiki czy optymalizatory mocy.

Dokonując samodzielnie montażu i podłączenia paneli fotowoltaicznych, należy wykonać takie same kroki, jak specjalizujący się w tej tematyce instalatorzy. Pierwszy z nich polega na zamocowaniu konstrukcji wspornej na dachu (lub gruncie). Następnie do tak przygotowanego podłoża należy zamontować panele PV i połączyć je ze sobą. W przypadku wybrania opcji mikroinwerterów zamiast klasycznego falownika, moduły PV należy połączyć z mikrofalownikami. Kolejny krok polega z kolei na zamontowaniu falownika, a w przypadku wyboru wspomnianych mikroinwerterów – na połączeniu ich ze sobą. Jako jedną z ostatnich czynności należy wykonać okablowanie – a dokładnie połączenie zamontowanych paneli PV za pomocą złącza DC z inwerterem, a kablem AC ze skrzynką elektryczną.

W prawie polskim nie obowiązują zakazy dotyczące samodzielnego montażu instalacji fotowoltaicznej. Kluczowe znaczenie ma jednak fakt, aby instalacja była wykonana na własnym dachu lub gruncie. Co jednak najważniejsze, całe okablowanie instalacji PV wykonać musi elektryk, który posiada stosowne uprawnienia. Mowa tu o kwalifikacjach określanych mianem SEP E+D do 1 kV.

W przypadku wyboru instalacji on-grid, czyli podłączonej do sieci energetycznej, montaż fotowoltaiki musi być wykonany w zgodzie z obowiązującymi przepisami. W chwili, gdy będziemy chcieli podłączyć zamontowana instalację PV do sieci, konieczne okaże się złożenie stosownego oświadczenia oraz przedłożenia dokumentów, które potwierdzą, że najważniejszą część prac wykonał instalator posiadający stosowne uprawnienia. 

Równie ważne jest posiadanie projektu instalacji fotowoltaicznej. Ten z kolei może wykonać tylko i wyłącznie osoba, która posiada uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji, urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm.) lub certyfikat w zakresie systemów fotowoltaicznych wystawiony przez Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego.

Samodzielny montaż fotowoltaiki, choć nie jest zalecany przez większość specjalistów z branży, to jednak z racji możliwych do wygenerowania oszczędności, cieszy się pewnym zainteresowaniem ze strony inwestorów. Wielu z nich kalkulując rentowność całego przedsięwzięcia, zastanawia się, czy w przypadku wykonania fotowoltaiki tak zwanymi „siłami własnymi”, możliwe jest ubieganie się o wsparcie finansowe w ramach rządowego programu dofinansowań do fotowoltaiki Mój Prąd 3.0.

Jak się okazuje, osoby, które zdecydowały się na samodzielny montaż instalacji PV, mogą składać wnioski o dofinansowanie. Jak czytamy na stronie programu:

„Czy instalacja fotowoltaiczna może być wykonana tzw. siłami własnymi, pod warunkiem posiadania przez jej właściciela odpowiednich kwalifikacji? Kosztami kwalifikowanymi byłyby w takim przypadku zakup, odbiór i uruchomienie instalacji”.

W odpowiedzi widnieje natomiast oświadczenie o treści:

„Tak. W takiej sytuacji należy zaznaczyć to we wniosku w pozycji: „Informacja o montażu mikroinstalacji fotowoltaicznej jako „Montaż wykonany samodzielnie” oraz zaznaczyć stosowne oświadczenie o samodzielnym montażu mikroinstalacji w Zakładce Oświadczenia Generatora Wniosków o Dofinansowanie”.

Inwestycję w fotowoltaikę należy rozpatrywać w perspektywie długoterminowej. Z racji wysokich kosztów, które są z tym przedsięwzięciem nierozerwalnie związane, warto bardzo dobrze rozpatrzyć wszystkie za i przeciw, zanim podejmiemy ostateczną decyzję.

Samodzielny montaż fotowoltaiki, choć pozwala zaoszczędzić pieniądze na kosztach robocizny, obarczony jest jednak ryzykiem nie do końca poprawnego funkcjonowania całej instalacji PV. Wraz z biegiem czasu może się okazać, że brak doświadczenia i fachowej wiedzy w zakresie fotowoltaiki przełożył się na efektywność jej działania. Musimy pamiętać, że każdy przestój w działaniu instalacji PV to koszty. Im więcej takich sytuacji, tym większe prawdopodobieństwo, że ilość wytworzonej energii elektrycznej w przydomowej instalacji PV nie pokryje nawet naszego bieżącego zapotrzebowania. Wówczas zmuszeni będziemy bilansować straty zakupem prądu z zakładu energetycznego, co obniży rentowność całego przedsięwzięcia. 

Jeśli więc nie mamy 100% pewności, że podołamy samodzielnemu montażowi fotowoltaiki, to warto o pomoc poprosić specjalistów. Przed wyborem ekipy montażowej należy zweryfikować portfolio ich realizacji oraz poprosić o referencje. Zyskamy w ten sposób pewność, że wydane na fotowoltaikę pieniądze szybko się zwrócą, a my będziemy mogli cieszyć się o wiele niższymi rachunkami za energię elektryczną i uniknąć kolejnych podwyżek cen prądu. Co ważne, specjalizujące się w montażu fotowoltaiki firmy w wielu przypadkach załatwiają w imieniu inwestorów szereg formalności. Są one przede wszystkim związane z wykonaniem projektu instalacji PV, jej przyłączeniem do sieci, czy też pozyskaniem dofinansowania na wykonanie instalacji fotowoltaicznej. 

Przed podjęciem ostatecznej decyzji, czy wykonać fotowoltaikę samodzielnie, czy jednak powierzyć to zadanie zewnętrznej ekipie, należy więc rozważyć wszelkie opcje i spośród dostępnych wybrać tę, która najlepiej realizuje nasze potrzeby. Każda inwestycja, tak i ta w energię słoneczną, powinna bowiem realizować przyjęte cele biznesowe i zwracać się w maksymalnie krótkim czasie.

Masz pytania? Potrzebujesz więcej informacji? Skontaktuj się z nami