Kto może montować fotowoltaikę? Komu zlecić instalację?
Udział energii pozyskanej z odnawialnych źródeł w krajowym miksie energetycznym stale rośnie. Jak się okazuje, z początkiem 2022 roku najwięcej zielonej energii wyprodukowała w Polsce fotowoltaika, prześcigając w rankingach elektrownie wiatrowe.
Można śmiało stwierdzić, że zainteresowanie fotowoltaiką wśród osób prywatnych, przedsiębiorców i rolników nie maleje. Wpływ na taki rozwój sytuacji ma przede wszystkim aspekt finansowy i korzyści w postaci możliwych do osiągnięcia oszczędności. Nowi inwestorzy zastanawiają się jednak, jak zabezpieczyć całą inwestycję, aby była ona rentowna. Na jakie czynniki zwrócić uwagę, aby bez większych awarii, fotowoltaika pracować mogła przez kolejne 25 lat? Komu powierzyć montaż instalacji PV, aby prace wykonane były zgodnie z przepisami i zagwarantowały wysokie uzyski prądu? O tym przeczytasz w dalszej części artykułu.
Z czego składa się instalacja fotowoltaiczna?
Każda instalacja PV składa się z kilku kluczowych elementów. Mowa tu o panelach fotowoltaicznych, zwanych też modułami fotowoltaicznymi czy modułami PV, inwertera (znanego również pod nazwą falownik), okablowania oraz konstrukcji wspornej.
Zadaniem paneli PV, zbudowanych z ogniw fotowoltaicznych, jest generowanie prądu ze słońca. Jest to możliwe za sprawą reakcji, jaka zachodzi pomiędzy promieniowaniem słonecznych, dokładnie fotonami, a materiałem półprzewodnikowym, przykładowo krzemem, który stanowi podstawowy materiał budulcowy wspomnianych ogniw PV. Gdy światło pada na moduły PV, wówczas fotony pochłaniane są przez krzem. To z kolei skutkuje wybiciem elektronów, które zostają przez to wprawione w ruch. Ruchem tym jest przepływ prądu elektrycznego.
Aby tak wytworzony prąd mógł być używany do zasilania różnego rodzaju urządzeń w naszych domach, firmach czy w gospodarstwach rolnych, to musi zadziałać falownik. Głównym zadaniem inwertera jest bowiem zamiana prądu o napięciu stałym DC, powstałego w instalacji fotowoltaicznej, w napięcie zmiennie AC 230 o częstotliwości 50 Hz. Ważne przy tym, aby odpowiednio dobrać moc falownika do mocy paneli PV. Szacowanie ułatwić powinno wskazanie tak zwanego stosunku mocy, który powinien kształtować się w przedziale od 80% do 120%. Gdy współczynnik SM jest mniejszy niż 100, to mówi się, że falownik jest niedociążony. Oznacza to, że nominalna moc paneli PV jest mniejsza od mocy inwertera. Jeśli natomiast wskaźnik SM jest równy 100, to wówczas falownik jest obciążony mocą nominalną. Z kolei w przypadku, gdy współczynnik SM wynosi powyżej 100, to inwerter zostaje przeciążony po stronie prądu stałego, a moc nominalna paneli fotowoltaicznych jest wyższa niż moc nominalna falownika.
Nad sprawnym przesyłem wytworzonego prądu czuwa z kolei okablowanie. W przypadku instalacji PV należy wybierać złącza i kable dostosowane do pracy w zmiennych warunkach atmosferycznych (od znacznego nagrzania w okresie letnim, aż po mroźne dni) oraz o odpowiednich przekrojach, które odpowiadać będą parametrom modułów fotowoltaicznych oraz wybranego falownika. Bardzo ważne jest również odpowiednie zabezpieczenie wszelkiego rodzaju połączeń, aby ochronić pracę całej instalacji PV przed przepięciami, skutkującymi awariami, czy wręcz wystąpieniem pożarów.
Ostatni z elementów instalacji fotowoltaicznej to system wsporny. Istnieje kilka rodzajów systemów fotowoltaicznych dedykowanych zarówno na dachy płaskie, skośne czy przeznaczonych do montażu na gruncie. Wybierając konstrukcję wsporną pod moduły PV należy zwrócić szczególną uwagę na materiał, z jakiego jest ona wykonana. Z racji ciągłego obcowania z różnymi warunkami pogodowymi, konstrukcje pod fotowoltaikę muszą cechować się wysoką odpornością na korozję. Najpopularniejsze są więc te wykonane z aluminium lub połączenia aluminium ze stalą ocynkowaną i pokrytą warstwą Magnelisu.
W przypadku zlecenia montażu fotowoltaiki wyspecjalizowanej w takich działaniach firmie, z pewnością będziemy mogli liczyć na ich fachowe wsparcie w doborze poszczególnych elementów instalacji PV. Doświadczeni instalatorzy posiadają bowiem wiedzę zarówno na temat producentów i ich produktów, jak i obsługi gwarancyjnej. Z ich pomocą wybierzemy więc wszystkie elementy systemu PV, który pracować będzie wydajnie, bez większych przeszkód i które zapewnią nam maksymalnie wysokie uzyski prądu przez kolejne 25 lat. Na tyle właśnie szacowana jest żywotność fotowoltaiki.
Fotowoltaika - jak oszacować zapotrzebowanie?
Każdy, kto jest zainteresowany montażem fotowoltaiki, powinien przede wszystkim dokonać kalkulacji potrzebnej mocy instalacji PV. Optymalny scenariusz inwestycyjny zakłada, że ilość energii elektrycznej wytworzona w mikroinstalacji w ciągu roku kalendarzowego powinna zaspokajać bieżące potrzeby gospodarstwa domowego, firmy czy gospodarstwa rolnego. Tylko niewielkie nadwyżki prądu powinny być magazynowane lub przesyłane do zakładu energetycznego. Kwestie optymalizacji autokonsumpcji wytworzonej energii elektrycznej nabierają na znaczeniu szczególnie teraz, gdy wraz z nowelizacją ustawy o odnawialnych źródłach energii, zmienia się system rozliczeń wygenerowanych ponad stan nadwyżek prądu – z systemu net-meteringu, na net-billing.
W celu oszacowania mocy instalacji PV i zapotrzebowania na prąd należy dokonać szczegółowej weryfikacji wysokości dotychczasowych rachunków za energię elektryczną. Dowiemy się z nich, ile średnio rocznie prądu zużywamy, co ułatwi nam dobór mocy instalacji PV. Do kalkulacji trzeba jednak przyjąć pewien zapas. Wynika to z faktu, iż żywotność fotowoltaiki oceniana jest na 25 lat. W tym czasie powinna ona generować dla nas prąd ze słońca i obniżać rachunki. Jeśli więc w kolejnych latach po montażu fotowoltaiki planujemy zakup auta z napędem elektrycznym, rozbudowę firmy czy chociażby instalację klimatyzacji, to warto od razu założyć większe zapotrzebowanie na prąd, niż faktycznie wynika to z rachunków. Co równie istotne, wraz z biegiem czasu wydajność instalacji PV maleje. Co prawda największe spadki zgodnie z informacjami udostępnianymi przez producentów odnotowywane są w pierwszym roku po zamontowaniu fotowoltaiki i wynoszą one od 3% do 5%, to jednak i w kolejnych latach musimy liczyć się ze spadkami rzędu około 1%.
Warto przy tym podkreślić, że w naszym kraju z każdego 1,25 kWp mocy, system fotowoltaiczny jest w stanie wyprodukować rocznie średnio 1000 kWh energii elektrycznej. Wynika z tego, że instalacja PV o mocy 1 kWp powinna dostarczyć inwestorom rocznie około 900-980 kWh energii elektrycznej. Jeśli więc z przeprowadzonej analizy dotychczasowych zobowiązań wobec zakładu energetycznego wynika, że zużywamy średnio około 3000 kWh rocznie, to możemy przyjąć, że instalacja fotowoltaiczna o mocy 3 -3,5 kW powinna zaspokoić nasze potrzeby na prąd.
Fotowoltaika – jak montować instalacje PV?
Koszt inwestycji w fotowoltaikę sięga kilkunastu tysięcy złotych. Z tego względu wiele osób zastanawia się, jak zamontować fotowoltaikę i nie zbankrutować. Często zadawanym pytaniem jest również to dotyczące kto może montować instalacje PV. Choć w prawie polskim nie obowiązują zakazy dotyczące samodzielnego montażu instalacji fotowoltaicznej, to jednak zadanie to zdecydowanie warto oddać w ręce specjalistów.
W praktyce bowiem często okazuje się, że praca instalatora fotowoltaiki jest dużo bardziej wymagająca i skomplikowana niż może nam się wydawać. Praca na wysokościach, ze znacznym obciążeniem oraz w stałym kontakcie z prądem wymaga wiedzy i umiejętności. Niewłaściwie wykonana instalacja PV może niestety w skrajnych przypadkach spowodować pożar. Częściej jednak źle wykonany montaż fotowoltaiki skutkuje słabą wydajnością systemu oraz niskimi uzyskami prądu. To z kolei przekłada się bezpośrednio na rentowność całego przedsięwzięcia i znacząco wydłuża okres zwrotu z inwestycji. Z pewnością każdy przyszły posiadacz instalacji PV takich sytuacji chciałby uniknąć.
Aby zminimalizować ryzyko, należy się upewnić, że wybrana do montażu fotowoltaiki ekipa posiada doświadczenie poparte realizacjami oraz odpowiednie kompetencje. Trzeba bowiem wiedzieć, że całe okablowanie instalacji fotowoltaicznej musi wykonać elektryk, który posiada uprawnienia określane jako SEP E+D do 1 kV. Przydatny jest również Certyfikat Instalatora Mikroinstalacji OZE. Często jest to wymagana forma dokumentu w przypadku finansowania inwestycji w fotowoltaikę z programów dofinansowań. Wówczas inwestor musi wykazać, że całość prac została wykonana przez osoby z odpowiednimi umiejętnościami, aby móc uzyskać wsparcie finansowe.
Warto również zaznaczyć, że instalacje PV o mocy do 50 kW nie wymagają pozwolenia na budowę. Wystarczy fakt realizacji inwestycji zgłosić do operatora sieci energetycznej. Wówczas w ciągu 30 dni ma on czas na wymianę licznika prądu na dwukierunkowy. Inwestor może więc po znalezieniu ekipy montażowej niemal od razu przystąpić do montażu fotowoltaiki. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy planowana wysokość paneli fotowoltaicznych montowanych na dachu przekracza trzy metry. Indywidualnego rozpatrzenia wymaga również fotowoltaika, której miejsce planowanej inwestycji leży na terenach objętych ochroną, przykładowo Natura 2000 czy też nieruchomość wpisana jest do rejestru zabytków.
Z kolei instalacje PV, których moc jest wyższa niż 50 kW, przed montażem muszą uzyskać pozwolenie na budowę. Istnieje także prawny obowiązek dokonania stosownych uzgodnienia z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej projektu tych urządzeń oraz zawiadomienia organów Państwowej Straży Pożarnej.
Czy można samodzielnie zamontować instalację PV?
Wraz ze wzrostem popularności instalacji PV wśród inwestorów zrodziło się pytanie o możliwość samodzielnej instalacji systemu. Jak już wspomnieliśmy, prawo polskie nie zabrania wykonania na własną rękę montażu paneli PV. Wsparcie profesjonalistów z odpowiednimi uprawnieniami jest natomiast kluczowe do podłączenia fotowoltaiki do sieci energetycznej.
Samodzielny montaż fotowoltaiki, choć generować może znaczne oszczędności wynikające ze znaczącego zminimalizowania kosztów robocizny, obarczony jest jednak stosunkowo wysokim ryzykiem nie do końca poprawnego funkcjonowania całej instalacji PV. Wraz z biegiem czasu może się bowiem okazać, że brak doświadczenia, fachowej wiedzy czy uprawnień w zakresie montażu instalacji fotowoltaicznych przełożyć się może na wydajność jej działania.
Każdy inwestor zainteresowany ulokowaniem wolnych środków finansowych w OZE powinien pamiętać, że przestoje w działaniu instalacji PV generują koszty. Im więcej takich sytuacji, tym większe prawdopodobieństwo, że ilość wytworzonej energii elektrycznej w instalacji fotowoltaicznej nie pokryje nawet naszego bieżącego zapotrzebowania na prąd. Wówczas zmuszeni będziemy bilansować straty zakupem prądu z zakładu energetycznego, co obniży rentowność całego przedsięwzięcia.
Jeśli więc mamy wątpliwości, czy faktycznie podołamy samodzielnemu montażowi fotowoltaiki, to warto zrezygnować z próby realizacji tego zadania i o pomoc poprosić specjalistów. Przed wyborem ekipy montażowej należy jednak dogłębnie zweryfikować ich kompetencje. Warto zapytać o portfolio, ostatnio wykonane realizacje, porozmawiać na temat szacowania zapotrzebowania energetycznego czy też dowiedzieć się, jakich producentów fotowoltaiki polecają i dlaczego. Zyskamy w ten sposób pewność, że wydane na instalację PV środki finansowe szybko się zwrócą, a my będziemy mogli cieszyć się o wiele niższymi rachunkami za prąd i unikniemy kolejnych podwyżek cen energii elektrycznej.
Na korzyść zlecenia montażu fotowoltaiki specjalistom przemawia także fakt, że specjalizujące się w tej tematyce firmy zwykle załatwiają w imieniu inwestorów szereg formalności. Są one przede wszystkim związane z wykonaniem projektu instalacji PV, jej przyłączeniem do sieci, czy też pozyskaniem dofinansowania na wykonanie instalacji fotowoltaicznej. Instalatorzy fotowoltaiki często także współpracują z hurtowniami, a z racji składania dużych zamówień są w stanie zaoferować konkurencyjne ceny paneli PV, inwerterów czy konstrukcji wspornych.
Utrzymanie instalacji PV - jak zadbać o jej bezpieczeństwo?
Od samego początku projektant, jak i instalator systemu fotowoltaicznego muszą dokładnie rozważyć potencjalne zagrożenia i systematycznie opracowywać metody minimalizacji ryzyka. Działania te obejmują zarówno łagodzenie potencjalnych zagrożeń występujących podczas, jak i po fazie instalacji fotowoltaiki.
Długoterminowe bezpieczeństwo systemu PV można osiągnąć tylko poprzez zapewnienie, że instalacja fotowoltaiczna, jak i poszczególne jej komponenty są prawidłowo dobrane do potrzeb i możliwości inwestora, a następnie przez prawidłową instalację, obsługę i konserwację systemu. Uwzględnienie działania zarówno w warunkach normalnych, jak i awaryjnych jest niezbędne tak naprawdę już na etapie projektowania fotowoltaiki w celu zapewnienia wymaganego poziomu bezpieczeństwa.
Wszelkie czynniki związane z pracą instalacji PV, które budzą nasze wątpliwości, powinny być zgłaszane serwisantom. Wówczas zyskamy pewność, że generowany przez moduły PV prąd faktycznie posłuży nam do zaspokojenia bieżących potrzeb energetycznych, a nie staje się źródłem problemu w postaci przestojów w pracy instalacji PV czy pożaru fotowoltaiki.
Opłacalność inwestycji w fotowoltaikę w 2022 roku
W myśl obowiązujących od 1 kwietnia 2022 roku zasad, system rozliczeń bazować będzie na sprzedaży nadwymiarowych uzysków prądu. Zatem znany dotychczas net-metering zostanie zastąpiony nowym modelem, znanym jako net-billing. W tej opcji prosumenci będą mogli rozliczać się z zakładem energetycznym w oparciu o zakup i sprzedaż prądu. Energia elektryczna przesłana przez inwestora do sieci będzie rozliczana z wybranym operatorem według jej wartości rynkowej. Ceny ustalane będą początkowo w skali miesiąca, a od lipca 2022 roku obejmować będą dłuższe przedziały czasowe.
W ostatnim czasie wiele mówi się o zmianie rozliczania nadwyżek wygenerowanego w instalacjach PV prądu i opłacalności całego przedsięwzięcia. Wszystko za sprawą nowelizacji ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii.
Co to oznacza w praktyce? Ceny sprzedaży wygenerowanej energii elektrycznej będą bowiem niższe, od cen ponownego ich zakupu. Co istotne, wprowadzona przez rząd nowelizacja ustawy o OZE nie dotyczy w okresie kolejnych 15 lat osób, które zainwestowały w fotowoltaikę przed 31 marca 2022. W ich przypadku obowiązywać będą nadal stare zasady rozliczania nadwyżek prądu w formie upustów bilansowanych w skali roku. Dla przypomnienia – prosumenci posiadający instalacje fotowoltaiczne o mocy do 10 kWp mogli do tej pory za każdy 1 kWh energii elektrycznej oddanej do sieci odebrać 0,8 kWh energii. Natomiast właściciele fotowoltaiki o mocy od 10 kWp do 50 kWp, za każdy 1kWh wprowadzony do sieci, mogli odebrać 0,7 kWh energii.
Dlaczego więc rząd zdecydował się na wprowadzenie takich zmian, choć nadal udział OZE w miksie energetycznym naszego kraju nie plasuje się na zadowalającym poziomie? Jak można się domyślać, nowelizacja prawa ma na celu zwiększenie poziomu autokonsumpcji prądu wygenerowanego przez instalacje PV. Wykorzystywane na ten cel mają być magazyny energii, które dotychczas, z racji stosunkowo wysokich kosztów instalacyjnych, nie były popularnym rozwiązaniem wśród inwestorów.
„Mając na uwadze nowy sposób rozliczenia – będzie ono mniej korzystne od obecnego. Zakładamy jednak, że po 2022 r. jeszcze mocniej zacznie rozwijać się segment magazynów energii. One spowodują, że nadwyżkę energii zmagazynujemy „u siebie” i nie będzie potrzeby oddawania jej po niskiej cenie energii do sieci, a później odkupowania jej łącznie ze wszystkimi certyfikatami, akcyzami i opłatami dystrybucyjnymi. Możliwy za to będzie pobór tej nadwyżki z magazynu energii, który będzie działał razem z instalacją. Przewiduję, że będzie to optymalne rozwiązanie dla klientów.” – wyjaśnia Jakub Jadziewicz, Członek Zarządu Alians OZE.
Czy wobec powyższych informacji nadal warto montować fotowoltaikę? Z pewnością tak. Możliwe do uzyskania korzyści finansowe rekompensują bowiem wprowadzony, mniej korzystny system rozliczeń nadwyżek wyprodukowanej energii elektrycznej. Jeśli faktycznie rząd postawi na promowanie magazynów energii, być może na ten cel zostaną przeznaczone środki z dotacji takich jak Mój Prąd. Z nieoficjalnych jeszcze informacji wynika, że w czwartej edycji programu faktycznie finansowanie obejmować będzie nie tylko instalacje PV, ale i magazyny energii.
Masz pytania? Potrzebujesz więcej informacji? Skontaktuj się z nami
